Údaráis Áitiúla
Tá na húdaráis áitiúla ar cheann de na príomhúdaráis atá freagrach as an gCreat-Treoir Uisce (WFD) a chur chun feidhme in Éirinn.
Úinéirí Talún & Grúpaí Leasa
An Chreat-Treoir Uisce (WFD)
Tá aibhneacha agus lochanna na hÉireann a bhfuil ardstádas acu a chosaint agus a athchóiriú ar cheann de phríomhghnéithe na Creat-Treorach Uisce (WFD) agus is tríd a gcuid oibre agus a bhfreagrachtaí, a mbíonn údaráis áitiúla in ann straitéisí a chur chun feidhme a chuideoidh leis sin, mar a shonraítear i“dtuarascáil STRIVE de chuid na Gníomhaireachta um Chaomhnú Comhshaoil. Mar shampla:
- Ba cheart measúnú a dhéanamh ar an bpleanáil agus ar an bhforbairt sna dobharcheantair a bhfuil ardstádas acu i gcomhar le ranna comhshaoil laistigh de na húdaráis áitiúla.
- Ní mór an fhorbairt reatha agus an fhorbairt amach anseo i ndobharcheantair a bhfuil ardstádas acu a chothromú go cúramach chun na seirbhísí éiceachórais agus na hearraí poiblí tábhachtacha a chothú e.g. uisce óil glan, maolú tuilte a d’fhéadfadh a bheith ann, timpeallacht agus áiseanna áille, agus an luach taitneamhachta agus an t-ioncam a bhaineann léi.
- Ní mór breithniú cúramach a dhéanamh ar an bhforbairt bhreise laistigh de dhobharcheantair a bhfuil ardstádas acu a cheadú. Is beag acmhainn atá ag dobharcheantair a bhfuil ardstádas acu agus na huiscí gan mhilleadh atá laistigh díobh nó níl sé d’acmhainn acu diansaothrú breise a dhéanamh a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le méadú ar thruailleáin amhail cothaithigh atá le teacht isteach in aibhneacha agus i lochanna. Is é an rud go bhféadfadh dabhach shéarachais lochtach a bheith ina cúis leis an truailliú a theacht isteach i ndobharlach in aice láimhe, a mbeadh díghrádú i gcaighdeán an uisce san abhainn/sa loch mar thoradh uirthi.
- Tá ceangal mór idir na limistéir a bhfuil ardstádas acu, limistéir faoi chaomhnú speisialta (SACanna) agus limistéir sliogéisc. Mar sin ní mór dúinn straitéisí cosanta atá cosúil leo a chur chun feidhme sna limistéir seo. Is gá breithniú agus comhordú cúramach a dhéanamh ar fud na limistéar seo chun cinntiú go gcuirfear na bearta cearta i bhfeidhm san áit cheart.
- Ba cheart Pleananna Forbartha Contae (CDP) a úsáid mar chuid de chur chuige bainistíochta do dhobharcheantair chun pleanáil a dhéanamh do shuíomhanna agus do dhobharlaigh a bhfuil ardstádas acu a chosaint. Ba cheart tagairt a dhéanamh do na dobharcheantair a bhfuil ardstádas acu a chosaint i leaganacha eile CDP go dtí go ndéanfar athbhreithniú ar na pleananna.
Córais Draenála Inbhuanaithe Nádúrbhunaithe
D’fhéadfadh an rith chun srutha uirbeach nó rith chun srutha uisce dromchla an t-uisce báistí i mbailte agus i gcathracha go leor truailleán a bhailiú le linn a aistir, a bhféadfadh truailliú inár ndobharlaigh amhail aibhneacha agus lochanna a bheith mar thoradh air. Tá aibhneacha agus lochanna a bhfuil ardstádas acu an-íogair do thruailleáin agus tá sé ríthábhachtach go ndéanfaimid an rith chun srutha uirbeach a bhainistiú go héifeachtach.
Tá ról tábhachtach ag údaráis áitiúla i réitigh nádúrbhunaithe a fhorbairt agus a chomhtháthú do rith chun srutha uisce báistí agus uisce dromchla a bhainistiú i limistéir uirbeacha. Chun soláthar na gCóras Draenála Inbhuanaithe nádúrbhunaithe a chinntiú, is gá iad a chur san áireamh sna luathchéimeanna pleanála. Clúdaíonn ról na bpleanálaithe údaráis áitiúil an dá réimse reachtúil seo a leanas:
- Straitéis pleanála spásúla agus an phleanáil chun cinn e.g. pleananna forbartha contae agus pleananna ceantair áitiúil; agus
- Tograí forbartha príobháidí, a bhaineann le pléití réamhphleanála idir na pleanálaithe údaráis áitiúil agus an fhoireann forbartha tionscadail.
Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil maidir leis an treoirdhoiciméad eatramhach dea-chleachtais ar “Réitigh Nádúrbhunaithe ar Rith chun Srutha Uisce Báistí agus Uisce Dromchla i gCeantair Uirbeacha a Bhainistiú” thíos.
Treoir maidir le hUisce agus Pleanáil
Leagtar amach na Treoirlínte ina dhá imleabhar: Cuimsítear in Imleabhar 1 Treoirlínte Reachtúla Alt 28 lena leagtar amach an t-eolas ginearálta agus an cur chuige i leith WSIA ag an leibhéal straitéiseach agus bainistíochta forbartha chun cuspóirí WFD a chomhtháthú. In Imleabhar 2 cuirtear i láthair an Treoir Theicniúil lena leagtar amach an próiseas nua mionsonraithe do WSIA, lena n-áirítear cás-staidéir chun an próiseas a chur in iúl.
Ina theannta sin, táthar ag foilsiú nóta teicniúil nua maidir le Measúnachtaí Riosca Dobharmhoirfeolaíocha ar Aibhneacha i gcomhthreo leis na Treoirlínte Pleanála chun cur le huirlisí na modhanna atá ann cheana chun measúnú a dhéanamh ar chuspóirí WFD. Leis an uirlis Measúnachta Riosca Dobharmhoirfeolaíche seo tá údaráis phleanála in ann cinntiú an é gur dócha go mbeadh forbairt phleanáilte sna haibhneacha nó gar dóibh ina cúis le meath bhail/sláinte fhisiciúil na n-aibhneacha sin.
Cheadaigh grúpa stiúrtha an tionscadail dréacht deiridh na dtreoirdhoiciméad le déanaí agus anois tabharfar faoi phróiseas an Mheasúnaithe Straitéisigh Comhshaoil (SEA)/na Measúnachta Cuí (AA), sula bhfoilseofar iad le haghaidh comhairliúchán poiblí, in éineacht le tuarascálacha SEA/AA, in R2, 2022.
An tAcht um Thruailliú Uisce
Déantar roinnt cumhachtaí a tharmligean chuig údaráis áitiúla faoin Acht um Thruailliú Uisce, a thugann an chumhacht dóibh roinnt gníomhaíochtaí a chur i gcrích amhail na gníomhaíochtaí seo a leanas:
- ionchúiseamh mar gheall ar chion truaillithe uisce;
- fógraí a eisiúint nó urghairí ón Ard-Chúirt a fháil lena n-ordaítear do dhaoine aonair deireadh a chur le gníomhaíochtaí truaillithe agus tionchar an truaillithe a chur ina cheart;
- fo-dhlíthe a dhéanamh chun gníomhaíochtaí talmhaíochta áirithe a rialú chun deireadh a chur le truailliú an uisce nó é a chosc;
- ceangal a chur ar fheirmeoirí pleananna bainistíochta cothaitheach a ullmhú chun cinntiú go gcuirtear na cothaithigh atá ar fáil cheana san ithir san áireamh leis na cothaithigh a chuirtear ar thalaimh a thagann as leasachán ceimiceach agus dramhaíl feirme orgánach agus go bhfuil siad ag teacht leis na rátaí curtha molta, le riachtanas bairr agus an gá leis an truailliú uisce a sheachaint.
Clár Uiscí na nÚdarás Áitiúil
Oibríonn Clár Uiscí na nÚdarás Áitiúil (LAWPRO) thar ceann na 31 údarás áitiúil uile in Éirinn chun cur chun feidhme na mbeart ar an talamh a chomhordú chun caighdeán maith nó ard uisce inár ndobharlaigh a bhaint amach mar a cheanglaítear leis an gCreat-Treoir Uisce. Oibríonn LAWPRO chun fadhbanna a chuireann isteach ar chaighdeán an uisce ar fud na tíre a aithint agus chun obair i gcomhair le páirtithe leasmhara ábhartha chun teacht ar réiteach. Tá an cur chuige seo ag brath ar rannpháirtíocht rathúil ón bpobal – a chuireann an t-eolas áitiúil agus an saineolas le chéile chun tuiscint níos fearr a fháil ar an méid atá ag tarlú i ndobharcheantar agus i ndobharlach áitiúil.
Chun tuilleadh eolais a fháil maidir leis an obair a dhéanann LAWPRO, tabhair cuairt ar an suíomh gréasáin ar lawaters.ie